Fasiyal paralizi, merkezi veya periferik sinir sisteminin hasarına bağlı olarak ortaya çıkabilen ciddi bir durumdur. Periferik ve santral fasiyal paralizinin ayırımı, doğru tanı ve etkili tedavi için kritik öneme sahiptir. Erken tanı, uygun tedavi ve rehabilitasyon ile hastaların büyük bir kısmı tam iyileşme sağlayabilir.
Fasiyal paralizi, fasiyal sinirinin (7. Kranial Sinir) hasar görmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur ve yüz kaslarının hareketlerini etkileyerek yüzün bir tarafında felç benzeri bir görüntüye neden olabilir.
PERİFERİK FASİYAL PARALİZİ:
Yüz sinirinin beyin sapından çıktıktan sonra etkilenmesiyle oluşur. Yüzün aynı tarafında hem üst hem de alt kaslarda 7. kranial sinir hattında felç görülür. Tüm periferik fasiyal paralizilerin yaklaşık %70’i Bell paralizisidir.
Öyküde klima ya da soğuk maruziyeti, geçirilmiş üst solunum yolu hastalığı ya da diş çekimi olabilir.
PERİFERİK FASİYAL PARALİZİNİN NEDENLERİ
Periferik fasiyal paralizi birçok farklı sebeple ortaya çıkabilir:
-Bell paralizi: Tanısının dışlama tanısı olduğu unutulmamalıdır. Hastaların ayrıntılı fizik muayeneleri yapılırken özellikle kulak burun boğaz muayenesi ve servikal LAP muayenesi yapılması ihmal edilmemelidir. Ayrıntılı bir fizik muayene yapılmalıdır.
-Enfeksiyonlar: Herpes simplex virüsü, Lyme hastalığı, orta kulak enfeksiyonları gibi enfeksiyonlar sinir hasarına yol açabilir.
Dış kulak ya da kulak yolunda vezikül görülmesi Ramsey-Hunt Sendromu ya da Herpes Zoster enfeksiyonu düşündürebilir. Kene ısırığı öyküsü ve eşlik eden eritemli döküntülerin olması Lyme hastalığında görülebilir.
-Travma: Kafa yaralanmaları, cerrahi işlemler veya doğum sırasında meydana gelen zedelenmeler.
-Tümörler: Beyin sapı veya yüz siniri bölgesinde gelişen tümörler sinir basısına neden olabilir.
Acil serviste Bell paralizisi tanısı konulması için anamnez ve fizik muayene dışında ek tetkik ve görüntülemeye ihtiyaç yoktur.
Hastaların dışlama tanıları için gerekli görülürse ileri tetkik yapılabilir. Hastaların ilk tedavisi başlanıldıktan sonra poliklinik şartlarında paralizinin etiyolojik faktörü, prognozu, seviyesinin belirlenmesi ve tedavi stratejisinin düzenlenmesi için ileri görüntüleme tetkikleri kullanılabilir.
SANTRAL FASİYAL PARALİZİ:
Beyin korteksinde veya üst motor nöronlarda meydana gelen hasar sonucu oluşur. Yüzün alt kısmında felç görülür, ancak alın ve göz çevresi kasları genellikle korunur. Sıklıkla inme, beyin tümörleri ve multiple skleroz gibi hastalıklardan kaynaklanır.
SANTRAL FASİYAL PARALİZİNİN NEDENLERİ
Santral fasiyal paralizi genellikle beyin kaynaklı hastalıklarla ilişkilidir:
İnme (Stroke): Beyin damar hastalıkları ve iskemik ataklar en sık nedenlerdir.
Beyin tümörleri: Beyindeki sinir yollarına bası yaparak yüz kaslarının hareketlerini bozabilir.
Travmatik beyin hasarı: Beyin korteksine veya beyin sapına zarar veren travmalar santral paraliziye neden olabilir.
Multiple skleroz: Sinir sistemini etkileyen otoimmün hastalıklar arasında yer alır.
BELİRTİLER VE AYIRICI TANI
PERİFERİK-SANTRAL FARKI
TANI YÖNTEMLERİ
Fasiyal paralizinin tanısında kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
Klinik muayene: Yüz kaslarının gücü ve hareket kabiliyeti değerlendirilir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ve Bilgisayarlı Tomografi (BT): Santral nedenleri dışlamak için beyin görüntüleme yapılır.
Kan testleri: Lyme hastalığı, otoimmün hastalıklar veya enfeksiyonların araştırılması için yapılabilir.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Periferik fasiyal paralizi için:
Kortikosteroidler: Bell paralizisi vakalarında erken dönemde (ilk 72 saat) steroid tedavisi önerilir.
Steroid tedavisi başlanılan hastalarda adrenal bez supresyonu ve gastrointestinal yan etkilere önlem alınmalıdır. Tedavide hastalara 1mg/kg prednisolon başlanabilir (60-80 mg/gün). Bir anda kesilmemesi ve azaltılarak kesilmesi gerekmektedir. Tedaviye PPİ eklenmelidir.
Antiviral ilaçlar: Herpes virüsüne bağlı vakalarda antiviraller kullanılabilir.
-Valasiklovir 3×1 gr 7 gün
PEDİATRİK DOZ: 3 x 20 mg/kg 5 gün
-Asiklovir 5x 400mg 7 gün
PEDİATRİK DOZ:
<12 yaş: 40-80 mg/kg/gün bölünmüş dozlarda günde 3 defa 7 günde
Max: 1000 mg/gün
≥12 yaş: 5x 200 mg veya 3x 400 mg 7 gün
Fizik tedavi: Yüz kaslarını güçlendirmek için egzersizler önerilir. (Yüz masajı, sakız çiğneme, ıslık çalma…vs)
Koruyucu önlemler: Göz kapanma fonksiyonu zayıflamış hastalarda yapay gözyaşı damlaları ve göz bandajları önerilir.
Örnek Reçete: (80 kg hasta için)
Prednol 16 mg 20 tb. 1x3
1. Gün Sabah 1x3, 1. Gün Akşam 1x2,
2. Gün Sabah 1x2, 2. Gün Akşam 1x2,
3. Gün Sabah 1x2, 3. Gün Akşam 1x1,
4. Gün Sabah 1x1, 4. Gün Akşam 1x1,
5. Gün Sabah 1x1 şeklinde kullanılmalı
Panto 40 mg
Refresh 6x1
Apikobal tablet 2x1
Vaxvire-Valtrex 1000 mg 3x1
Santral fasiyal paralizi için:
İnme tedavisi: Altta yatan inme veya beyin hastalıkları için trombolitik tedavi veya antikoagülanlar uygulanabilir.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon: Etkilenen kasların tekrar fonksiyon kazanması için nöro-rehabilitasyon programları uygulanır.
Destek tedavileri: Konuşma terapisi ve beslenme desteği gerekebilir.
EĞİTİM ÖNERİLERİ
AİLE HEKİMLİĞİ EĞİTİMİ
Aile hekimleri, aile hekimliği asistan doktorları ve acilde asm'de çalışan doktorlar, dhy'ye hazırlananlar için faydalı olacak birçok pratik bilgi ve dikkat edilmesi gereken konuya değinilen 8 derslik eğitim.
Toplam Süre: 519 dakika
Video Sayısı: 10
Erişim Süresi: 60 gün
EBOOKLARA GÖZ ATIN:
Comentários