El ayak ağız hastalığı (EAAH), çocuklarda yaygın görülen bir viral enfeksiyondur. Genellikle Coxsackievirüs A16 ve Enterovirüs 71 gibi virüsler neden olur. Bu virüsler hızla kişiden kişiye bulaşabilir. Özellikle salgınlar halinde kreş ve okullarda yaygınlaşabilir. Bu hastalık genellikle yaz ve sonbahar aylarında daha sık görülür. Aile içi yayılım da görülebilir. EAAH vakalarının özellikle beş yaşından çocuklarda görülür. Ancak, daha büyük çocukları, ergenleri ve yetişkinleri etkileyebilir. Virüsler genellikle insandan insana fekal-oral yolla bulaşır. Bununla birlikte, ağız ve solunum salgılarıyla ve vezikül sıvısıyla temas yoluyla da bulaşabilirler. Bir haftaya yakın bulaştırıcılık devem edebilmektedir. İnkübasyon süresi 2-7 gün arasında olmakla birlikte ortalama 3-5 gün kadardır.
Klinik semptom ve bulgular El ayak ağız hastalığının belirtileri, hastalığın şiddetine bağlı olarak değişebilir. Bazı çocuklar çok hafif semptomlar gösterirken, diğerleri daha şiddetli belirtilerle karşılaşabilir. En sık semptom ve bulgular:
Oral enantem: En karakteristik belirtilerden biri ağız içerisinde, dilde ve bukkal mukozada küçük, eritemli ve ağrılı veziküler lezyonlardır. Bu yaralar çocuğun yemek yemesini ve içmesini zorlaştırabilir, oral alım bozukluğuna neden olabilir.
Egzantem: Elleri (parmak sırtı, interdigital alan, avuç içi), ayakları (ayak parmaklarının sırtı, ayakların yan kenarı, tabanlar, topuklar), kalçaları, bacakları (uylukların üst kısmı) ve kolları içerir.
Ateş yüksekliği: Hastalıkla birlikte yüksek ateş gelişebilir. Ateş, genellikle hafiften şiddetliye değişebilir ve ateşli nöbetlere neden olabilir.
Kusma ve İshal: Bazı vakalarda kusma ve ishal görülebilir, ancak bu belirtiler genellikle hafif seyreder.
Komplikasyonlar: Dehidratasyon, rombensefalit, aseptik menenjit, myokardit, konjonktivit ve onikomadezis (tırnağın dökülmesi) komplikasyonlar arasında sayılabilir.
Tanı: Klinik semptom ve bulgular ile konulur. Enantem her zaman eşlik etmeyebilir. Bulgular 48-72 saat içinde belirginleşebilir. Bu nedenle ilk muayenede klinik tanı konulamayabilir. Kontrol muayenesinde hastayı yeniden değerlendirmek gerekebilir. Komplike hastalarda ve etyolojik doğrulama gerektiren durumlarda boğaz, dışkı ve veziküler sıvıdan alınan örnekler ile nükleik asit amplifikasyon testiyle yöntemiyle moleküler olarak tanısı konulur. Bir enterovirüsün dışkı veya boğazdan tanımlanması veya izolasyonu kesin olarak nedensellik oluşturmaz. Akut enfeksiyonun ardından, enterovirüsler uzun süreler boyunca (sırasıyla 6 haftadan birkaç aya kadar) dışkı ve boğazdan yayılır ve izole edilen virüs mevcut semptomlardan sorumlu olabilir veya olmayabilir.
Ayırıcı tanı: Oral mukozada veziküler enantem ve ekstremitelerde egzantematöz döküntü yapan klinik tablolar ayırıcı tanıda düşünülmelidir.
● Aftöz ülserler
● Herpetik gingivostomatit
● Böcek ısırıkları
● Suçiçeği
● İd reaksiyonu
● Kontakt dermatit
● Eritema multiforme major
● Egzema herpetikum
Tedavi: El ayak ağız hastalığı genellikle hafif seyirli ve kendiliğinden iyileşen bir hastalıktır. Ancak çocukların rahatlaması ve semptomların hafifletilmesi için bazı önlemler alınabilir:
İçecekler: Bol miktarda sıvı tüketmek, çocuğun hidrasyonunu sağlamak için önemlidir. Ağız içindeki yaralar nedeniyle çocuklar yemek yemekte güçlük çekebilir, bu nedenle sıvılar (su, meyve suyu, süt) tercih edilmelidir.
Yiyecekler: Ağız içi yaralar nedeniyle acı, baharatlı veya sert yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Soğuk ve püre kıvamındaki yiyecekler rahatlama sağlayabilir.
Ateş Düşürücüler: Parasetamol uygun dozda ve uygun aralıkta kullanılabilir.
Hastalıktan Korunma El ayak ağız hastalığı, özellikle çocukların bir arada bulunduğu ortamlarda hızla yayılabilir. Hastalıktan korunmak için aşağıdaki adımlar önemlidir:
Ellerin Sık Yıkanması: Çocukların ve yetişkinlerin ellerini sık sık sabun ve suyla yıkaması, virüsün yayılmasını engellemeye yardımcı olur.
Temizlik ve Dezenfeksiyon: Evin sık dokunulan yüzeyleri, oyuncaklar ve oyuncakların düzenli olarak temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi önemlidir.
EAAH ile hastanede yatan hastalarda, standart önlemlere ek olarak hastalık süresince temas önlemleri alınmalıdır. Kohortlama önerilir.
Uzm. Dr. Ömer GÜNEŞ
Not: UPTODATE’ten yararlanılarak hazırlanmıştır (Son erişim: Temmuz 2023)
Opmerkingen