DEET: “En Bilindik Sentetik Böcek Kovucu”
● DEET sivrisineklere, ısıran sineklere, kenelere, pirelere ve kenelere karşı etkilidir.
● Sinek kovucu ürünlerin pek çoğunda DEET (N,N-dietil-m-toluamid) maddesi bulunmaktadır.
● DEET, 70 yılı aşkın bir süredir kullanılmaktadır ve böcek kovucuların "altın standardı" olarak kabul edilmektedir.
● Başka hiçbir bileşik, bu kadar geniş bir eklembacaklılar yelpazesini kapsamaz veya DEET kadar uzun etki süresi sunmaz.
● İnsan vücudu DEET’i absorbe eder, ancak 24 saat içinde idrar yoluyla vücuttan atılabilmektedir.
● Böcekler, sinekler, sivrisinekler için bir frekans/sinyal karıştırıcı/bozucu (jammer) gibi işlev görür. Yetişkin dişi sivrisinekler dâhil olmak üzere pek çok böcek nefes olarak verdiğimiz karbondioksitin (CO2) kokusuyla bize doğru çekilirler. Kovucu, ısıran böceklerde koku alıcılarını etkiler ve onların bizi bir gıda kaynağı olarak fark etmelerini zorlaştırır.
Hangi konsantrasyonda DEET?
● DEET, %10'dan az ile %75'in üzerinde değişen konsantrasyonlarda birçok üründe mevcuttur.
● DEET platolarının etkinliği yaklaşık %30'dur, ancak daha yüksek konsantrasyonlar daha uzun süreli koruma sağlar.
● %10 civarında konsantrasyona sahip ürünler, yaklaşık 2 saatlik süreler boyunca etkilidir.
● Yaklaşık %24'lük bir konsantrasyon, ortalama 5 saatlik bir koruma sağlar.
● Yüzme, yıkanma, yağmur yağma, terleme ve silinme ile koruma kısalır.
● Açık havada geçirilen süre için etkili olan en düşük konsantrasyonu seçmek ihtiyatlı bir yaklaşımdır. %10-35 DEET içeren ürünler çoğu durumda yeterlidir.
● Böcek istilasının yüksek olduğu, yüksek sıcaklıkların ve nemin buharlaşmayı sınırlayabileceği veya açık havada geçirilen sürenin 3-4 saati aşacağı durumlar için daha yüksek konsantrasyonlar ayrılmalıdır.
DEET’ye bağlı olumsuz etkiler nelerdir?
● DEET'e karşı ciddi advers reaksiyonlar nadirdir ve bildirilen nadir vakalar, genellikle çocuklarda olmak üzere ağızdan alım veya diğer büyük maruziyetlerden kaynaklanmaktadır.
● Bununla birlikte, deri yoluyla aşırı absorpsiyon, dermatite, alerjik reaksiyonlara ve nadir nörotoksisiteye neden olabilir.
● DEET kanserojen değildir.
● DEET bazı plastiklere ve ayrıca spandeks veya suni ipek gibi sentetik liflerden yapılan giysilere zarar verebilir ve bazı hastalar DEET'in neden olabileceği yağlı ve yapışkan cilt hissinden hoşlanmazlar.
DEET’nin çocuklarda kullanımı nasıl olmalıdır?
● Amerikan Pediatri Akademisi'nin 2 aylıktan küçük çocukların DEET içeren ürünleri kullanmaması gerektiği önerisi mevcuttur.
● Hem DEET hem de güneş kremi içeren ürünler çocuklar için tavsiye edilmez çünkü yeniden uygulama (güneş kremi bileşeni için gerekli olabileceği gibi) DEET'e aşırı maruz kalmaya neden olacaktır.
● Kanada Sağlık Bakanlığı ise DEET maddesinin 6 aydan küçüklerde kullanılmaması, 6 aydan 2 yaşa kadar en fazla %10 içerikli ürün kullanılması, 2-12 yaşlarında % 10 DEET içeren ürünlerin günde 3 kez kullanılabileceği konusunda uyarmıştır.
DEET’nin gebe kadınlarda kullanımı nasıl olmalıdır?
● Gebe ve emziren kadınlarda DEET kullanımına yönelik öneriler, gebe olmayan yetişkinler için olanlardan farklı değildir.
● Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), hamile kadınlara permetrinle işlenmiş ve DEET dahil olmak üzere koruyucu giysiler kullanarak sivrisinek ısırıklarından kaçınarak arboviral enfeksiyonlara (örn. Zika virüsü, Batı Nil virüsü) yakalanma risklerini azaltmak için önlem almalarını tavsiye etmiştir.
● Topikal olarak uygulanan DEET, gebelik yaşına bakılmaksızın gelişmekte olan fetüs için tehlike oluşturmaz.
Dikkat edilmesi gereken genel durumlar nelerdir?
● Bu etken maddeler çok sayıda dermatolojik ve toksik testten geçirilerek; güvenirlikleri kontrol edilmekle birlikte mümkünse bitkisel ürünlerden elde edilmiş etken maddeli ürünler tercih edilmelidir (doğal böcek kovucular).
● Ürün seçerken üreticinin kullanma talimatı mutlaka okunmalı, kullanılması riskli yaş grupları için ilgili ürün kesinlikle kullanılmamalıdır.
● Ürünleri ağız yoluyla almamaya dikkat etmeli, göz ve çevresine uygulanmamalı, ağız yoluyla yoğun bir şekilde maruziyet sonucu mide bulantısı, kusma gibi zehirlenme belirtileri görüldüğünde en kısa zamanda sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Göze maruziyet durumunda göz ve çevresi bol su ile yıkanmalı, kalıcı kızarıklık, görme bozukluğu gibi durumlarda acilen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Not: UPTODATE’ten yararlanılarak hazırlanmıştır (Son erişim: Temmuz 2023)
> PRİME ÜYELİK NEDİR?
Prime üye olarak tüm eğitimlere sınırsız erişim sağlayabilirsiniz.
Tek seferlik ödeme ile 3, 6 ya da 12 aylık Prime Üyelik alabilirsiniz.
Prime üyelik en avantajlı ve indirimli eğitim hizmetimizdir.
6 ve 12 Aylık Prime Üyeliklerde tüm ebooklar hediyedir.
Comments