AORT DİSEKSİYONU
- 3 gün önce
- 3 dakikada okunur
TARİHÇE:
İlk başarılı operatif onarım 1955’de Dr. DeBakey tarafından gerçekleştirilen torasik aorta disseksiyonu
Bilinen ilk olgu İngiltere kralı II. George
TANIM
Aort diseksiyonu, aortun intima tabakasının yırtılması sonucu kanın damar duvarının katmanları arasına girmesiyle meydana gelen, hayatı tehdit edici bir durumdur.
Ani başlangıçlı, şiddetli göğüs veya sırt ağrısıyla karakterizedir ve acil müdahale gerektirir. Tedavi edilmezse kısa sürede ölümle sonuçlanabilir.
ETYOLOJİ VE RİSK FAKTÖRLERİ
Hipertansiyon (en yaygın predispozan faktör, hastaların %70'inde mevcuttur)
Bağ dokusu hastalıkları (Marfan, Ehlers-Danlos sendromları gibi genetik hastalıklar)
Biküspit aort kapağı veya aort koarktasyonu
Ateroskleroz (damar duvarında kalsifikasyon ve zayıflamaya neden olur)
Aort cerrahisi veya kateterizasyon öyküsü
Gebelik (özellikle üçüncü trimesterde hormonal değişimler ve hemodinamik yük artışı nedeniyle risklidir)
Travma (künt torasik travmalar)
Stimulant madde kullanımı (Kokain, amfetamin gibi maddeler akut hipertansiyon ve damar hasarına yol açar)
PATOFİZYOLOJİ
Aort diseksiyonu, genellikle aort duvarındaki medial tabakanın dejenerasyonu sonucu gelişir. Yırtılan intima tabakasından içeri giren kan, medial tabakayı ikiye ayırarak sahte bir lümen oluşturur. Bu süreç şu aşamalardan oluşur:
1. İntimal yırtık oluşumu: Çoğunlukla hipertansiyonun neden olduğu stresin etkisiyle başlar.
2. Kan penetrasyonu: Yırtılan bölgeden kanın medial tabakaya dolmasıyla sahte lümen oluşur.
3. Progresyon: Diseksiyon proksimale veya distale ilerleyerek majör arterlerin kan akışını bozabilir.
4. Komplikasyonlar: Perikardiyal tamponad, organ iskemisi veya rüptür gelişebilir.
SINIFLANDIRMA
Aort diseksiyonu genellikle Stanford ve DeBakey sınıflamalarına göre değerlendirilir:
Stanford Sınıflaması
Tip A: Aortun asendan kısmını içerir (acil cerrahi gerektirir).
Tip B: Sadece desendan aortu tutar (medikal veya endovasküler tedavi uygulanabilir).
DeBakey Sınıflaması:
Tip 1: Asendan aortta başlar ve desendan aortu da içine alır.
Tip 2: Sadece asendan aortu tutar.
Tip 3: Sadece desendan aortu tutar.
KLİNİK BULGULAR
Ani başlangıçlı, şiddetli, yırtılır tarzda göğüs veya sırt ağrısı
Tip A diseksiyonlarında göğüs ağrısı daha ön plandayken,
Tip B diseksiyonlarında sırt veya karın ağrısı daha yaygındır.
Hipertansiyon veya hipotansiyon (Diseksiyonun yayılımına bağlı değişir)
İki kol arasında tansiyon farkı (>20 mmHg)
Nabız defisiti (özellikle femoral veya brakial arterlerde)
Aort yetersizliği üfürümü (özellikle Tip A diseksiyonlarında duyulur)
Nörolojik semptomlar (Beyin perfüzyonunu etkileyerek senkop, inme gibi bulgulara yol açabilir).
Stroke proksimal AD’nin en sık SSS bulgusu %5-%15 görülür.
Distal AD spinal kord hasarına bağlı parapleji ve quadroplejiye neden olabilir.
Alt extremitede ani başlangıçlı nörolojik defisit durumunda AD şüphe edilmelidir.
Perikardiyal tamponad (kalp seslerinde azalma, venöz dolgunluk ve hipotansiyon görülür)
TANI
PAAC:
Mediastinal genişleme: En sık görülen bulgulardan biridir (%60-90). Aortun genişlemesi veya kanamaya bağlı mediastinal gölgede asimetrik artış görülebilir. (MOR)
Aortik konturda düzensizlik: Aortun konturlarında genişleme, silinme veya anormal kıvrımlar izlenebilir. (MAVİ)
Sol plevral efüzyon: Diseksiyon ilerleyip plevral boşluğa kanama yaparsa sol tarafta plevral sıvı birikimi gözlenebilir. (YEŞİL)
Trakeanın sağa itilmesi: Büyük bir aort anevrizması veya diseksiyonu, mediastende bası oluşturarak trakeanın sağa doğru itilmesine neden olabilir. (KIRMIZI)
· BT Anjiyografi: En hızlı ve yaygın kullanılan yöntemdir, tanı koydurucudur.
Transözofageal Ekokardiyografi (TEE): Acil servis ve yoğun bakım şartlarında hızlı tanı koymaya yardımcı olur, özellikle hemodinamik olarak stabil olmayan hastalarda ilk tercih olabilir.
TL:True Lumen FL:False lumen
Görüntüleme öncesi değerlendirme:
EKG: STEMI ile ayırıcı tanıda önemlidir.
D-dimer: Yüksek negatif prediktif değere sahiptir (D-dimer testi negatif olduğunda aort diseksiyonun çok düşük olduğu anlamına gelir ve bu test güvenilirdir), ancak tek başına tanı koydurucu değildir.
TEDAVİ
Tip A Diseksiyonu (Asendan Aort)
Acil cerrahi müdahale gerektirir.
Hasarlı aort segmenti tamir edilir ve sıklıkla greft veya protez kapak yerleştirilir.
Hipotansiyon varsa inotropik destek sağlanır.
Perikardiyal tamponad gelişmişse acil drenaj gerekebilir.
Tip B Diseksiyonu (Desendan Aort)
Medikal tedavi ilk seçenektir.
Kan basıncı kontrolü:
Beta blokerler (Esmolol, Labetalol, Propranolol) diseksiyonun progresyonunu önlemek için tercih edilir.
Beta bloker kontraendike olduğu durumlarda ca kanal blokörü kullanılır, ancak aort diseksiyonunda kullanma konusunda bilgi yetersiz.
Sistolik kan basıncı hedefi: <120 mmHg olacak şekilde düzenlenmelidir.
Ağrı yönetimi: Opioid analjezikler (morfin) kullanılabilir.
Endovasküler Stent Greft (TEVAR): Komplike vakalarda uygulanır (örn. rüptür, iskemik organ yetmezliği, dirençli hipertansiyon).
KOMPLİKASYONLAR VE YÖNETİMİ
Perikardiyal tamponad: Acil perikardiyosentez ve cerrahi girişim gerekebilir.
Aort rüptürü: Mortalite oranı çok yüksektir, acil cerrahi girişim gerekir.
İskemik organ hasarı: Mezenterik iskemi, stroke, böbrek yetmezliği veya spinal iskemi gelişebilir.
EĞİTİM ÖNERİLERİ
AİLE HEKİMLİĞİ EĞİTİMİ
Aile hekimleri, aile hekimliği asistan doktorları ve acilde asm'de çalışan doktorlar, dhy'ye hazırlananlar için faydalı olacak birçok pratik bilgi ve dikkat edilmesi gereken konuya değinilen 8 derslik eğitim.
Toplam Süre: 519 dakika
Video Sayısı: 10
Erişim Süresi: 60 gün
EBOOKLARA GÖZ ATIN:
Comments